Türkiye ve BRICS ülkeleri arasında çok boyutlu iş birliği: Ekonomik, diplomatik ve jeopolitik dinamikler

Abstract

Bu çalışma, Türkiye ile BRICS (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika) ülkeleri arasındaki çok boyutlu iş birliği potansiyelini hem ekonomik, diplomatik hem de jeopolitik dinamikler çerçevesinde incelemektedir. Türkiye’nin adı geçen yükselen ekonomilerle daha da yakın ilişkiler kurma arzusu, küresel güç dengelerinde yaşanmakta olan dönüşümler ile birlikte artmış ve bu süreçte BRICS ülkeleri ile geliştirilen stratejik ortaklıklar önem kazanmıştır. Bu çalışmada, öncelikle taraflar arasındaki dış ticaret hacmi, yatırım ilişkileri ve enerji iş birlikleri ekonomik perspektiften incelenmiştir. Ardından, Türkiye’nin çok taraflı diplomasideki rolü, BRICS içindeki gözlemci statü potansiyeli ve kurumsal uyum süreçleri değerlendirilmektedir. Jeopolitik boyutta ise Avrasya, Orta Doğu ve Afrika eksenindeki stratejik derinlik, güvenlik iş birlikleri ve alternatif çok kutuplu düzen arayışları bağlamında Türkiye-BRICS ilişkileri ele alınmıştır. Bu iş birliğinin mevcut durumu, fırsatları ve yapısal zorlukları ortaya konulmuştur. Bulgular, Türkiye’nin BRICS ülkeleriyle derinleştirilen ilişkilerinin sadece ekonomik çıkarlar doğrultusunda değil, aynı zamanda küresel düzeyde siyasi özerklik ve stratejik dengeleme çabalarıyla da şekillendiğini göstermektedir.

This study examines the multidimensional cooperation potential between Türkiye and the BRICS countries (Brazil, Russia, India, China, and South Africa) within the framework of economic, diplomatic, and geopolitical dynamics. Türkiye's desire to establish closer relations with these emerging economies has increased in line with the ongoing transformations in global power balances, and strategic partnerships developed with BRICS countries have gained importance in this process. This study first examines the volume of foreign trade, investment relations, and energy cooperation between the parties from an economic perspective. Subsequently, Türkiye's role in multilateral diplomacy, its potential observer status within BRICS, and institutional alignment processes are evaluated. In the geopolitical dimension, Türkiye-BRICS relations are addressed in the context of strategic depth in Eurasia, the Middle East, and Africa, security collaborations, and the search for an alternative multipolar order. The current state, opportunities, and structural challenges of this cooperation are revealed. The findings show that Türkiye's deepening relations with BRICS countries are shaped not only by economic interests but also by efforts toward political autonomy and strategic balancing at the global level.