II. Karabağ Savaşı sonrasında Türkiye Azerbaycan güvenlik ve savunma ilişkileri

Abstract

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin 1991 yılında dağılması, Azerbaycan’ın bağımsızlık sürecini başlatmış, ancak bu süreç, ülke için derin siyasi ve askeri sorunları da beraberinde getirmiştir. Ermenistan’ın Dağlık Karabağ ve çevresindeki bölgeleri işgal etmesi, Azerbaycan için ciddi bir güvenlik tehdidi oluşturmuş ve bu durum, bölgedeki dengeleri uzun yıllar boyunca olumsuz etkilemiştir. Söz konusu işgalin sona erdirilmesi ve Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünün yeniden tesis edilmesi, 2020 yılında Türkiye’nin sağladığı askeri destekle kazanılan II. Karabağ Savaşı ile mümkün olmuştur. Bu zafer, Azerbaycan’ın uluslararası alandaki pozisyonunu güçlendirirken, Türkiye ile askeri ve stratejik iş birliğinin de kritik önemini ortaya koymuştur. Bu çalışma, II. Karabağ Savaşı sonrası Türkiye ile Azerbaycan arasındaki güvenlik ve savunma ilişkilerini ele almayı amaçlamaktadır. Karabağ Zaferi, iki ülke arasındaki ilişkilerin yalnızca askeri düzeyde değil, ekonomik, kültürel ve siyasi alanlarda da güçlenmesine zemin hazırlamıştır. Şuşa Beyannamesi, tarafların müttefiklik seviyesinde bir iş birliğini benimsemelerini sağlamış, savunma sanayii, ortak tatbikatlar ve teknoloji transferi gibi alanlarda çok yönlü hükümler içermiştir. Çalışmada, savunma sanayii anlaşmaları ve ortak askeri tatbikatların iki ülkenin savunma kapasitesini artırdığı ve bölgesel güvenliği pekiştirdiği ortaya konmuştur. Türkiye ve Azerbaycan’ın bu çok boyutlu iş birliği, sadece iki ülke için değil, Güney Kafkasya’nın istikrarı ve Türk dünyasının entegrasyonu için de büyük önem taşımaktadır.

The dissolution of the Union of Soviet Socialist Republics in 1991 initiated Azerbaijan's independence process, but this process brought with it deep political and military problems for the country. Armenia's occupation of Nagorno-Karabakh and the surrounding regions posed a serious security threat to Azerbaijan and negatively affected the regional balance for many years. The end of this occupation and the restoration of Azerbaijan's territorial integrity was made possible by the Second Karabakh War, which was won in 2020 with the military support provided by Türkiye. While this victory strengthened Azerbaijan's position in the international arena, it also revealed the critical importance of military and strategic cooperation with Türkiye. This study aims to examine the security and defense relations between Türkiye and Azerbaijan after the Second Karabakh War. The Karabakh Victory paved the way for the strengthening of relations between the two countries not only at the military level but also in economic, cultural and political fields. The Shusha Declaration enabled the parties to adopt an allied level of cooperation and included multifaceted provisions in areas such as defense industry, joint exercises and technology transfer. The study demonstrates that defense industry agreements and joint military exercises have increased the defense capacity of the two countries and reinforced regional security. This multidimensional cooperation between Türkiye and Azerbaijan is of great importance not only for the two countries but also for the stability of the South Caucasus and the integration of the Turkic world.