Liselerde görev yapan Psikolojik Danışman ve Rehberlik öğretmenlerinin akran zorbalığına ilişkin görüşlerinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmada, liselerde görev yapan Psikolojik Danışman ve Rehberlik (PDR) öğretmenlerinin akran zorbalığına ilişkin görüşlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Akran zorbalığı, öğrencilerin eğitim ortamlarında sık karşılaşılan önemli bir psikososyal sorun olup; süreçte zorba, mağdur ve seyirci olmak üzere üç temel unsur bulunmaktadır. Zorbalık faaliyetleri, bu unsurların her biri üzerinde kısa ve uzun vadede farklı etkiler yaratabilmektedir. Mağdurlar genellikle okul ortamında kendilerini güvensiz hissetmekte, akademik başarıları düşmekte ve sosyal ilişkilerinde çeşitli problemler yaşamaktadır. Zorbalar saldırgan davranış kalıplarını pekiştirme ve empati yoksunluğu geliştirme riski taşırken; seyirciler çoğunlukla çaresizlik duygusu yaşamakta veya zorbalığın normalleşmesine katkıda bulunmaktadır. Bu bağlamda araştırmada, PDR öğretmenlerinin zorbalığa ilişkin farkındalık düzeyleri, karşılaşma sıklıkları ve uyguladıkları önleyici stratejiler incelenmiştir. Çalışma, nicel araştırma deseniyle yürütülmüş ve veri toplama süreci iki aşamada gerçekleştirilmiştir. İlk aşamada üç PDR öğretmeniyle yapılan uzman görüşmeleri sonucunda anket formu geliştirilmiş; ikinci aşamada ise form, farklı liselerde görev yapan toplam 30 PDR öğretmenine uygulanmıştır. Bulgular, öğretmenlerin çoğunluğunun akran zorbalığını okul ortamında ciddi bir sorun olarak algıladığını göstermektedir. Müdahalelerin daha çok bireysel görüşmeler yoluyla gerçekleştirildiği; seminer, grup çalışmaları ve okul çapındaki önleyici uygulamaların ise sınırlı kaldığı belirlenmiştir. Ayrıca, okullarda uygulanan yaptırımların genellikle cezai odaklı olduğu; empati eğitimi ve rehberlik temelli müdahalelerin düşük düzeyde kaldığı görülmüştür. Zorbalık olaylarına müdahalede en büyük engelin ise iş birliği yapmayan veliler olduğu saptanmıştır. Katılımcılar, rehberlik hizmetlerinin etkinliğinin artırılması, öğretmen-veli öğrenci iletişiminin güçlendirilmesi ve önleyici programların yaygınlaştırılması gerektiğini vurgulamıştır. Sonuç olarak, araştırma, okul rehberlik hizmetlerinin akran zorbalığını önlemedeki kritik rolünü ortaya koymaktadır.

This study aims to examine the views of Psychological Counseling and Guidance (PCG) teachers working in high schools regarding peer bullying. Peer bullying is a significant psychosocial problem frequently encountered in educational settings and involves three main actors: the bully, the victim, and the bystander. Bullying activities can have different short- and long-term effects on each of these actors. Victims often feel unsafe in the school environment, experience a decline in academic achievement, and face various problems in their social relationships. Bullies, on the other hand, run the risk of reinforcing aggressive behavior patterns and developing a lack of empathy, while bystanders may experience feelings of helplessness or contribute to the normalization of bullying. In this context, the study investigated PCG teachers’ levels of awareness, frequency of encounters, and preventive strategies related to bullying. The research was conducted within the framework of a quantitative design, and data collection was carried out in two stages. In the first stage, an expert opinion process with three PCG teachers was used to develop a questionnaire. In the second stage, the finalized form was administered to 30 PCG teachers working in different high schools. Findings revealed that most teachers perceive peer bullying as a serious problem in schools. Interventions were found to be predominantly based on individual counseling, whereas preventive practices such as seminars, group work, and school-wide programs were implemented at a limited level. In addition, school sanctions against bullying were largely punitive, while empathy training and guidance-based interventions were rarely applied. The biggest obstacle to intervention was identified as the lack of cooperation from parents. Participants emphasized the need to strengthen guidance services, enhance teacher-parent-student communication, and expand preventive programs. In conclusion, the study highlights the critical role of school guidance services in preventing peer bullying.