Üstbilişler, meta-endişe, bilişsel dikkat kilitlenmesi sendromu, anksiyete, çocukluk çağı olumsuz yaşantıları ve mükemmelliyetçilik ilişkilerinin incelenmesi
Citation
Fırat, Ö. (2021). Üstbilişler, meta-endişe, bilişsel dikkat kilitlenmesi sendromu, anksiyete, çocukluk çağı olumsuz yaşantıları ve mükemmelliyetçilik ilişkilerinin incelenmesi. Yayımlanmış yüksek lisans tezi. İstanbul Kent Üniversitesi, İstanbul.Abstract
Bu araştırmanın amacı üstbilişler, meta-endişe, bilişsel dikkat kilitlenmesi
sendromu, anksiyete, çocukluk çağı olumsuz yaşantıları ve mükemmeliyetçilik
arasındaki ilişkileri alanda bir ilk olarak incelemektir. 761 yetişkinden (%76.9
kadın; x̄ = 41.57 yaş, ss = 13.30) oluşan örneklem kolayda örnekleme yöntemiyle
oluşturulmuştur. Konuyla ilgili değişkenleri değerlendirmek için veri toplama
araçları olarak sosyodemografik bilgi formu, Neredeyse Mükemmel Ölçeği-R
(NMÖ-R), Üstbiliş Ölçeği-30 (ÜBÖ-30), Meta-Endişe Anketi (MEA), Çocukluk
Çağı Olumsuz Yaşantılar Ölçeği (ÇÇOYÖ), Bilişsel Dikkat Kilitlenmesi Sendromu
Ölçeği (BDKSÖ) ve Beck Anksiyete Envanteri (BAE) kullanılmıştır. Çocukluk
çağı olumsuz yaşantıları ile mükemmeliyetçilik ilişkisinde meta-endişe, üstbilişler,
bilişsel dikkat kilitlenmesi sendromu ve anksiyetenin aracı rolü istatistiksel olarak
yapısal eşitlik modellemesiyle test edilmiştir. Bulgulara göre, çocukluk çağı
olumsuz yaşantıları, üstbilişler, bilişsel dikkat kilitlenmesi sendromu, meta-endişe
ve anksiyete ile mükemmeliyetçilik arasında anlamlı korelasyon ilişkileri
saptanmıştır. Araştırmanın verileriyle iyi uyum gösteren modele göre, çocukluk
çağı olumsuz yaşantıları ile mükemmeliyetçilik ilişkisinde üstbilişlerin aracı rol
etkisi gözlemlenmiştir (CMIN=117.11, df=53, CMIN/df=2.21, RMSEA=.08,
GFI=.92, CFI=.95). Tahmin edilenin aksine meta-endişe, anksiyete ve bilişsel
dikkat kilitlenmesi sendromu değişkenlerinin anlamlı aracı rol etkisi
bulunamamıştır. Özetle, bulgular çocukluk çağı olumsuz yaşantılarının
mükemmeliyetçiliğe metakogniyonlar üzerinden etkisini vurgulamaktadır. Bu
çalışmayla elde edilen sonuçların ilgili metakognitif terapi literatürüyle tutarlılığı,
gelecek araştırmalar için öneriler ve bu araştırmanın sınırlılıkları tartışılmıştır The present study aimed to investigate, for the first time, the relationship between
metacognitions, meta-worry, cognitive attentional syndrome, anxiety, adverse
childhood experiences and perfectionism. The sample consisted of 761 adults (76.9%
female; M = 41.57 years, SD = 13.30) who were recruited by convenience sampling.
To assess all the aforementioned variables a sociodemographic information form,
Almost Perfect Scale-Revised (APS-R), The Metacognitions Questionnaire-30
(MCQ-30), Meta-Worry Questionnaire (MWQ), Adverse Childhood Experiences
Questionnaire (ACE), Cognitive Attentional Syndrome-1 Questionnaire (CAS-1) and
Beck Anxiety Inventory (BAI) utilized as data collection tools. The mediating role of
anxiety, metacognitions, cognitive attentional syndrome and meta-worry in the
relationship of adverse childhood events on perfectionism statistically tested by
structural equation modeling. The research findings illustrated significant
correlational relationships between perfectionism and adverse childhood experiences,
cognitive attentional syndrome, metacognitions, meta-worry, anxiety. According to
the good-fitting model, metacognitions mediated the relationship between adverse
childhood experiences and perfectionism; whereas meta-worry, anxiety and
cognitive attentional syndrome did not play a significant mediating role as predicted
(CMIN=117.11, df=53, CMIN/df=2.21, RMSEA=.08, GFI=.92, CFI=.95). Overall,
the findings highlighted the impact of adverse childhood experiences on
perfectionism through the role of metacognitions. The results which were consistent
with the relevant literature of metacognitive therapy, suggestions for future research
and limitations of the study were discussed thoroughly