OECD “ekonomik esaslılık” (economic substance) kriterinin ticaret şirketlerinde sona erme sebebi olarak uygulanması

Abstract

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) tarafından hiç ya da sadece nominal vergi rejimleri için uygulamaya konulan ve ekonomik esaslılık (economic substance) kriteri olarak bilinen kuralın, ilgili ülkeler tarafından ulusal hukukta yasalaştırılması sürecinde ticaret şirketleri için bir sona erme sebebi haline getirildiği gözlemlenmektedir. Bu yaklaşımın, kriteri ticaret şirketleri bakımından korporatif nitelikte bir hükme dönüştürdüğü değerlendirilmektedir. Oysa kriterin kaynağı ve uygulama alanı incelendiğinde, kriterin ilgili ülkeler için uluslararası hukuktan kaynaklı vergi hukuku karakterli bir kural hüviyetinde olduğu anlaşılmaktadır. Nitekim kriteri ulusal hukuk düzenine aktarmakla yükümlü ülkeler kadar kriter koşullarına uyum sağlamakla yükümlü tutulan kurumların da OECD hedefleri çerçevesinde belirleniyor olması, kriterin şirketler hukuku bakımından hukuki niteliğinin, uygulandığı ulusal hukuk kadar, uluslararası kaynağı ve uygulama alanı dairesinde de tespitine olan ihtiyacı artırmaktadır. Bu çalışmada OECD ekonomik esaslılık kriteri incelenmekte ve kriterin ticaret şirketleri için bir sona erme sebebi olarak uygulanması değerlendirilmektedir. Kriter olağanüstü tasfiye rejimine tabi bir infisah sebebi olarak nitelendirilmekte, bu nitelemeye ilişkin gerekçeler ise seçilmiş ülke uygulaması olan Bahamalar hukuku üzerinden açıklanmaktadır. Vergi cennetleri ve şirketlerin faaliyetlerinde ekonomik esaslılık aranması arasındaki ilişki de somutlaştırılmaktadır.

Organization for Economic Cooperation and Development (OECD) has implemented a rule known as economic substance criterion for no or only nominal tax jurisdictions. It is observed that the criterion got enacted in national law by related jurisdictions as a dissolution ground for commercial companies. Accordingly, economic substance regulations became rules with corporate nature. However, when the source and application scope of the criterion are examined, it is understood that the criterion is based on public international law and has a tax law characteristic. As the jurisdictions obligated to transpose the criterion into their national law, as well as commercial entities obligated to comply with the criterion are determined pursuant to OECD objectives, there is an increasing need to analyze the legal nature of the criterion in the context of company law in accordance with its application in national law, as well as its international source and scope. In this article, OECD economic substance criterion is analyzed and its application as a dissolution ground for commercial companies is examined. The criterion is viewed as a statutory involuntary dissolution ground subject to extraordinary liquidation regime, and this view is explained through Bahamian law. The relationship between tax havens and requirement of economic substance in companies’ operations is also materialized.