Hipermodern dönemde kadın: Beden, kimlik, tüketim ve direnişin sosyolojik analizi

Abstract

Bu çalışma, hipermodern toplumun kadın bedeni, kimliği ve öznelliği üzerindeki etkilerini kuramsal düzeyde incelemeyi amaçlamaktadır. Hipermodernlik, bireysel özgürlük, estetik ifade ve dijital görünürlük gibi değerleri ön plana çıkarsa da; bu değerler, kadınlar açısından görünmez denetim biçimleri, estetik normlara uyum baskısı ve çoklu rol beklentileriyle iç içe geçmiş yeni gerilim alanları üretmektedir. Kadın kimliği, bir yandan kamusal ve dijital alanda görünürlük kazanmakta; diğer yandan performans, tüketim ve öz-denetim baskısı altında parçalı ve kırılgan bir yapıya dönüşmektedir. Çalışmada, Gilles Lipovetsky’nin estetik tüketim anlayışı, Nicole Aubert’in içselleştirilmiş denetim mekanizmaları, Camille Froidevaux-Metterie’nin bedensel öznellik ve görünürlük kavramları ile Judith Butler’ın toplumsal cinsiyetin performatif doğasına ilişkin kuramı temel kuramsal referanslar olarak kullanılmıştır. Ayrıca Michel de Certeau’nun gündelik yaşam taktikleri ile Sarah Banet-Weiser’ın “popüler feminizm” ve “femvertising” eleştirileri üzerinden dijital görünürlük ve sessiz özneleşme biçimleri tartışılmıştır. Türkiye bağlamında ise Şener, Taştan, Aksu Bora, Zeynep Banu Dalamanve Başak & Bulut Serin’in çalışmaları aracılığıyla yerel temsillere yer verilmiştir. Çalışma, “hipermodern feminizm” kavramını teorik bir öneri olarak sunmakta; bu bağlamda kadınların özgürleşme söylemleri içinde kuşatılmış kimliklerini nasıl yeniden yapılandırdığını ve görünürlüğün aynı zamanda nasıl bir denetim aracı hâline geldiğini sorgulamaktadır. Çalışma ampirik veri içermemekte, yalnızca kuramsal analiz temelinde yapılandırılmıştır.

This study aims to examine the impact of hypermodern society on women’s bodies, identities, and subjectivities within a theoretical framework. While hypermodernity foregrounds values such as individual freedom, aesthetic expression, and digital visibility,it simultaneously imposes subtle control mechanisms, normative aesthetic pressures, and complex role expectations on women. Female identity, under these conditions, becomes fragmented and fragile—caught between the promise of visibility and the burden of self-surveillance, performance, and consumption.The theoretical foundation of the study draws upon Gilles Lipovetsky’s notion of aesthetic consumption, Nicole Aubert’s analysis of internalized control and time anxiety, Camille Froidevaux-Metterie’s concepts of bodily subjectivity and visibility, and Judith Butler’s theory of gender performativity. Additionally, Michel de Certeau’s theory of everyday life tactics and Sarah Banet-Weiser’s critique of popular feminism and femvertising are employed to analyze the dynamics of digital visibility and silent forms of subjectivation. The Turkish context is incorporated through the contributions of Şener, Taştan, Aksu Bora,Zeynep Banu Dalaman,and Başak & Bulut Serin, offering insight into local manifestations of these global dynamics. The study proposes the concept of “hypermodern feminism” as a theoretical tool to analyze how women reconstruct their identities within a freedom discourse that is, paradoxically, shaped by surveillance and market norms. This is a conceptual and literature-based analysis; no empirical field research has been conducted.