Dört Faktörlü Yeme Farkındalığı Ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması

Abstract

Amaç: Dört Faktörlü Yeme Farkındalığı Ölçeği (4F-YFÖ), çe- şitli alanlarda yemeye özgü farkındalığı hem tepkisizlik, yargılamama, içsel farkındalık, dışsal farkındalık alt faktörleri ile hem de farkındalı- ğın tutum ve davran ış alanları ile değerlendirmesi nedeniyle dikkat çeken, çok yönlü bir yeme fark ındalığı ölçeğidir. Bu çal ışmada, 4F- YFÖ’nün Türkçeye uyarlanarak, geçerlik ve güvenirliğini ortaya koy- mak amaçlanm ıştır. Gereç ve Yöntemler: Metodolojik ara ştırma tasarımı kullanılan çalışma, 2021-2022 akademik yılında bir vakıf üni- versitesinde 300 katılımcıyla yürütülmüştür. Google Formlar’da yapı- landırılmış bir anket aracılığıyla bilgi formu, 4F-YFÖ ve Yeme Tutumu Testi uygulanmıştır. İstatistiksel değerlendirmede iç tutarlılık katsayısı, faktör analizleri ve korelasyonları incelenmiştir. Bulgular: Pilot çalış- mada, 4F-YFÖ’nün yüksek güvenirli ğe sahip oldu ğu ve ölçekten madde çıkartılmadan geçerlilik analizine uygun olduğu belirlenmiştir. Öncelikle, Kaiser-Meyer-Olkin de ğeri 0,890 ile örneklem büyüklü ğü oldukça yeterli ve Bartlett küresellik testi χ2=2496,114, p<0,001 düze- yinde istatistiksel olarak anlamlı olduğundan, 4F-YFÖ faktör analizi için uygun bulunmuştur. Ardından açıklayıcı faktör analizi 150 katılımcı ile incelenmiş olup, faktör yükleri >0,30 ve öz değerleri >1 ile ortaya çıkan varyansın %57,3’ünü açıklayan 4 faktörlü bir yapı olduğu saptanmıştır. Doğrulayıcı faktör analizi diğer 150 katılımcı ile gerçekleştirilmiş olup, uyum iyiliği indeksleri yakla şık hataların ortalama karekökü=0,013; Karşılaştırmalı Uyum İndeksi=0,981; Uyum İyiliği İndeksi=0,966; Normlaştırılmış Uyum İndeksi=0,948; standartlaştırılmış ortalama ha- taların karekökü=0,081; Düzeltilmiş Uyum İyiliği İndeksi=0,961; χ2/ser- bestlik derecesi=1,021 olarak iyi uyum gösterdi ği belirlenmi ştir. İç tutarlılık analizinde Cronbach alfa katsay ısı 0,933 olarak bulunmuş ve ölçeğin çok yüksek güvenilirlikte oldu ğu bulunmuştur. Sonuç: Yeme farkındalığı, yeme tutumu ve bilincinin geni ş kapsamda incelenmesini sağlayan önemli bir olgudur. Bu çalışmada, yeme farkındalığı düzeyle- rinin belirlenebilmesi için 4F-YFÖ Türkçe formunun genç eri şkinler için geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olduğu gösterilmiştir.

Objective: The Four Facet Mindful Eating Scale (FFaMES) is a multi-faceted eating awareness scale that evaluates food- specific awareness in various areas with sub-factors of non-reactance, non-judgment, internal-awareness, external-awareness and also mind- full eating with attitude and awareness areas. The validity and reliabil- ity of FFaMES was aimed. Material and Methods: The study, using a methodological research design, was carried out with 300 participants at a foundation university in 2021-2022 academic year. Sociode- moghrafic questions, FFaMES and Eating Attitude Test were applied on Google Forms. Internal consistency coefficient, factor analyzes and correlations were examined with statistical analyses. Results: In the pilot study FFaMES had high reliability and suitable for validity anal- ysis without removing any items. First, Kaiser-Meyer-Olkin value was 0.890, sample size was well sufficient, and Bartlett sphericity test was statistically significant at the level ofχ2=2496.114, p<0.001 so FFaMES was suitable for factor analysis. Then, explanatory factor analysis was performed with 150 participants of main study, four factor structure re- vealed with factor loads >0.30 and eigenvalues >1, explaining 57.3% of total variance. In confirmatory factor analysis performed with the other 150 participants, the goodness of fit indices of 29-item version were the root mean square error of approximation=0.013; Comparative Fit Index=0.981; Goodness of Fit Index=0.966; Normed Fit Index=0.948; standardized root mean squared residual=0.081; Adjusted Goodness of Fit İndex=0.961; χ2/degree of freedom=1.021. In the in- ternal consistency analysis, Cronbach’s alpha coefficient was found to be 0.933, as high reliability. Conclusion: Mindful eating is an impor- tant phenomenon that provides a wide range of information about eat- ing attitudes and awareness. In this study, it has been shown that the FFaMES Turkish form is a valid and reliable measurement tool to de- termine the mindful eating levels for young adults.